Thực hiện chỉ đạo của Bộ Giáo dục về việc mở lớp Toán đặc biệt tại các địa phương, năm 1966 Ty Giáo dục Cao Bằng đã mở lớp "Toán đặc biệt" đầu tiên nhằm tuyển chọn, bồi dưỡng, phát triển tài năng của những học sinh năng khiếu, sau này trở thành lớp trí thức bậc cao, sẵn sàng đáp ứng các yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. 50 năm qua, lớp lớp thế hệ thầy và trò các lớp chuyên của tỉnh và Trường THPT Chuyên đã không ngừng phấn đấu, nỗ lực, vượt khó vươn lên xây dựng nhà trường từng bước trưởng thành đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ của giáo dục và đào tạo. Trong mỗi thời kỳ, trong từng giai đoạn, trong chiến tranh gian khổ, trong khó khăn của những năm tháng xây dựng CNXH, trong thời kỳ đổi mới và cả hôm nay trong xu thế phát triển, hội nhập, thời kỳ nào, nhiệm vụ nào cũng xứng đáng là địa chỉ đỏ tin cậy, niềm tự hào của Đảng bộ và nhân dân các dân tộc tỉnh Cao Bằng, là trung tâm giáo dục chất lượng cao, ươm mầm và phát triển tài năng, đào tạo nhân tài cho quê hương, đất nước.

Từ 01 lớp "Toán đặc biệt" đầu tiên với 14 học sinh học tại "Hõm sâu" Khau Gạm - Hòa An, có thời gian gián đoạn do chiến tranh biên giới năm 1979, được thành lập lại năm 1992 học tại Trường Trung học Sư phạm; chuyển sang học tại Trường DTNT tỉnh năm 1996, với mục tiêu mở rộng quy mô, năm 1997 đã mở lớp Chuyên Văn đầu tiên, đến năm 2000 là Chuyên lý, năm 2001 Trường THPT Chuyên Cao Bằng chính thức được thành lập trong niềm mong đợi, tự hào của các thế hệ nhà giáo, học sinh và nhân dân Cao Bằng, đánh dấu một móc son trong chặng đường 50 năm xây dựng  và phát triển. Rồi các lớp Chuyên Hóa, Chuyên Sinh, Chuyên Anh tiếp tục được mở để hôm nay là Trường THPT Chuyên khang trang, hiện đại. Đó là chặng đường 50 năm gian khổ, bền bỉ phấn đấu và tỏa sáng, vinh quang của các thế hệ thầy, trò các lớp chuyên và Trường THPT Chuyên hôm nay.

Đáp ứng mục tiêu giáo dục mũi nhọn của trường năng khiếu chuyên biệt, 50 năm qua, Trường THPT Chuyên đã đào tạo chất lượng cao cho trên 3000 học sinh tốt nghiệp ra trường. Hầu hết học sinh các lớp chuyên và Trường THPT Chuyên, tốt nghiệp ra trường được đào tạo tiếp ở các bậc học cao hơn, một số được đào tạo ở nước ngoài. Lớp lớp các thế hệ học sinh Trường THPT Chuyên trưởng thành từ mái trường này đã đóng góp máu xương và trí tuệ cho sự nghiệp đấu tranh và bảo vệ và dựng xây đất nước. Từ mái trường này ra đi đã có những liệt sỹ hy sinh hiến tuổi thanh xuân, tô thắm thêm lá cờ vẻ vang của dân tộc; biết bao người đã trở thành nhà khoa học, tiến sỹ, kỹ sư, bác sỹ, nhà văn, nhà thơ, nhà giáo, nhà lãnh đạo quản lý, nhà kinh tế giỏi đã và đang đóng góp cho sự phát triển của quê hương, đất nước. Trong bảng vàng danh dự của nhà trường hôm nay, chúng ta không thể không tự hào về những học trò xuất sắc năm xưa. Đó là đồng chí Hà Ngọc Chiến Ủy viên Trung ương Đảng khóa XI, XII, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội, nguyên Phó Trưởng Ban Nội chính Trung ương, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Cao Bằng; Tiến sỹ, Viện sỹ Phùng Văn Sách, Viện Trưởng Viện Địa chất, Địa vật lý biển; Phó Giáo sư, Tiến sỹ Khoa học Vũ Khánh Xuân, Viện Trưởng Viện Đo lường Việt Nam; Anh Vũ Khánh Trường, thành viên Hội đồng quản trị Tập đoàn Dầu khí Việt Nam; anh Nguyễn Quốc Hữu, Phó Tổng Giám đốc Công ty thép Việt Úc, Hải Phòng; đồng chí Trịnh Hữu Khang, Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cao Bằng; đồng chí Dương Quang Văn, Tỉnh ủy viên, Bí thư Thành ủy thành phố Cao Bằng...

Phát huy những thành tích đã đạt được, nắm bắt kịp thời những cơ hội mới, các thế hệ thầy và trò Trường THPT Chuyên đang nối tiếp truyền thống, nêu cao tinh thần tự học và sáng tạo, nỗ lực phấn đấu vươn lên, gặt hái những thành tích mới, khẳng định vị thế mới, xứng đáng là lá cờ đầu của ngành Giáo dục tỉnh Cao Bằng. Trong 15 năm gần đây, chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường ổn định, phát triển bền vững. Tỷ lệ học sinh được xếp loại học lực khá, giỏi đạt trên 90%, 100% học sinh được xếp loại hạnh kiểm khá, tốt. Hàng năm có trên 95% học sinh đỗ vào các trường đại học. Tính đến năm học 2015 - 2016, bảng vàng thành tích của trường đã ghi danh 153 giải Học sinh giỏi Quốc gia chiếm tỷ lệ 98% học sinh giỏi Quốc gia trong toàn tỉnh ( trong đó có 01 giải nhất, 12 giải nhì; 52 giải ba; 88 giải khuyến khích. Trò miệt mài học tập, rèn luyện, trau dồi, sáng tạo, thầy say mê, tận tụy thầy, trò và nhà trường đã tỏa sáng trong niềm vinh quang ấy.

Cùng với việc thực hiện xuất sắc nhiệm vụ dạy, học, nhà trường đã tổ chức tốt các giáo dục ngoài giờ lên lớp với hình thức sinh động, linh hoạt, sáng tạo góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

Đội ngũ giáo viên của trường không ngừng tự học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. Hiện nay trường có 55 giáo viên, 100% giáo viên trình độ đòa tạo đạt chuẩn và trên chuẩn (trong đó có 26 Thạc sỹ; 29 Cử nhân); 53 giáo viên dạy giỏi cấp huyện; 32 giáo viên dạy giỏi cấp tỉnh; 27 giáo viên là cốt cán chuyên môn của Sở Giáo dục và Đào tạo.

Từ lớp học tranh tre của những ngày đầu thành lập, đến nay, Trường THPT Chuyên có cơ ngơi khang trang hiện đại, sánh ngang với các trường tiên tiên trên toàn quốc. 

Ghi nhận quá trình phát triển và những đóng góp to lớn của nhà trường năm 2010 Trường THPT Chuyên tỉnh Cao Bằng được nhận Bằng công nhận trường đạt chuẩn quốc gia; nhiều lần được Ủy ban nhân dân tỉnh tặng Bằng khen, Cờ thi đua; Thủ của trường được nhận Bằng khen của Ủy ban nhân dân tỉnh, của Chính phủ, được tặng thưởng Huân chương Lao động. Trường vinh dự có 09 nhà giáo được phong tặng danh hiệu Nhà giáo Ưu tú. Nỗ lực phấn đấu xây dựng và trưởng thành, 50 năm qua các thế hệ nhà giáo và học sinh các lớp chuyên, Trường THPT Chuyên đã làm rạng rỡ truyền thống hiếu học của nhân dân Cao Bằng.

Nhiệm vụ đổi mới giáo dục theo tinh thần Nghị quyết số 29-NQ/TƯ, ngày 04 /11/2013 của Ban chấp hành Trung ương (Khóa XI): "Đổi mới  căn bản, toàn diện giáo dục và đạo tạo, đáp ứng  yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng XHCN" đặt thầy và trò nhà trường trước những thử thách mới. Với nội lực vốn có, phát huy tinh thần học tập và lao động sáng tạo, thích ứng nhanh nhạy trước những yêu cầu đổi mới, thầy và trò Trường THPT Chuyên tỉnh Cao Bằng sẽ tiếp tục chinh phục những đỉnh cao mới, điểm thêm những nét son làm rạng danh truyền thống của trường và của ngành Giáo dục tỉnh Cao Bằng.

Là một cựu học sinh lớp Toán đặc biệt, tôi biết ơn, tự hào và gắn bó với ngôi trường đã nuôi dưỡng mình trưởng thành. Là một cán bộ lãnh đạo của tỉnh, tôi trân trọng và biểu dương những thành tích lớn lao, những đóng góp quan trọng của thầy và trò nhà trường suốt 50 năm qua.

Truyền thống không chỉ là điểm tựa, là niềm tin mà còn là thách thức, thầy và trò trưòng THPT Chuyên Cao Bằng sẽ nỗ lực vượt khó, năng động sáng tạo, dám nghĩ dám làm để hoàn thành sứ mệnh vẻ vang, cao quý mà Đảng và nhân dân tin tưởng giao phó, xứng đáng với niềm tin của Đảng bộ và nhân dân các dân tộc tỉnh Cao Bằng. Lễ kỷ niệm 50 năm truyền thống các lớp chuyên và 15 năm thành lập Trường THPT Chuyên tỉnh Cao Bằng là dịp để các thế hệ đã và đang học tập, công tác, cống hiến cho trường tự hào ôn lại truyền thống, tự tin vững bước đi lên, vươn cao, vươn xa, mãi mãi xứng danh là " địa chỉ đỏ", là cái nôi ươm mầm và nâng cánh ước mơ cho thế hệ học sinh xuất sắc của tỉnh Cao Bằng hôm nay và mai sau để đóng góp nhiều hơn cho quê hương, đất nước.
 

Thạc sỹ Trịnh Hữu Khang
Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cao Bằng